Historia TNP

• 

Towarzystwo Naukowe Prakseologii (The Learned Society of Praxiology) zostało zarejestrowane 19 września 1990 roku (RST 834). I Walne Zebranie Członków Towarzystwa odbyło się 8 listopada 1990 roku, na którym pierwszym prezesem zarządu TNP został wybrany prof. dr hab. Wojciech Gasparski. Sto lat wcześniej Alfred V. Espinas opublikował artykuł pt. Les origines de la technologie, w którym po raz pierwszy pojawił się termin „prakseologia” i została zarysowana koncepcja tak nazwanej dyscypliny badawczej.

 

Twórcą polskiej prakseologii jest Tadeusz Kotarbiński, który w 1913 roku wygłosił odczyt i opublikował jego treść pt. Cel czynu a zadania wykonawcy w pracy pt. Szkice praktyczne. Postulat praktyki jako dyscypliny naukowej sformułował ponad trzysta lat wcześniej John Locke w dziele pt. Essay Concerning Human Understanding. Fakty te weszły do kanonu kamieni milowych naszego Towarzystwa. TNP współuczestniczy w wydawaniu czasopisma Prakseologia. Na forum międzynarodowe wprowadzono prakseologię dzięki systematycznemu wydawaniu przez Towarzystwo serii Praxiology: The International Annual of Practical Philoshophy and Methodology. W latach 1992 – 2012 ukazało się dwadzieścia kolejnych tomów wydawnictwa. Uczestniczymy również w pracach związanych z edycją Dzieł Wszystkich Tadeusza Kotarbińskiego.

 

                                                  I Kongres Towarzystw Naukowych

        W dniach 17-18 września 2013 r. odbył się w Warszawie I Kongres Towarzystw Naukowych. Jego głównym organizatorem była Rada Towarzystw Naukowych przy Prezydium PAN. Społeczny ruch naukowy skupia obecnie ponad 350 towarzystw naukowych. W podjętej przez Kongres uchwale czytamy m.in.: Kongres wyraża przekonanie, że towarzystwa naukowe i stowarzyszenia naukowo-techniczne jako integralna część systemu nauki polskiej powinny znaleźć potwierdzenie swego statusu w systemie prawnym obowiązującym w Polsce poprzez ustawę o towarzystwach naukowych i stowarzyszeniach naukowo-technicznych; winny być także wspierane finansowo za- równo podmiotowo, jak i przedmiotowo na szczeblu centralnym ze środków budżetu Państwa oraz regionalnie i lokalnie ze środków samorządu województwa, powiatu lub gminu – w zależności od celów i zadań jakie realizują, a także przez organizacje społeczne i gospodarcze, na rzecz których wykonują określone zadania”

   Na początku stycznia 2014 r. ukazała się dwutomowa monografia pt. „Towarzystwa Naukowe w Polsce – dziedzictwo, kultura, nauka, trwanie” pod redakcją naukową Zbigniewa Kruszewskiego, wydana przez Radę Towarzystw Naukowych przy Prezydium PAN (Warszawa 2013). Monografia zawiera 64 teksty autorstwa  przedstawicieli różnych towarzystw naukowych, w tym prezesa Towarzystwa Naukowego Prakseologii (t.I, s.25-33).

 

 

 

 

 

 

Dr Ryszard Banajski

Prezes Towarzystwa Naukowego Prakseologii

 

                             Działalność  Towarzystwa Naukowego Prakseologii[1]

                        na rzecz rozwoju infrastruktury etycznej w polskim biznesie

 

         Geneza Towarzystwa Naukowego Prakseologii i jego główne obszary działalności

 

 

  Zgodnie ze statutem Towarzystwo Naukowe Prakseologii skupia się na rozwijaniu i upowszechnianiu prakseologii i dyscyplin pokrewnych. Do przedsięwzięć ciągłych należy zaliczyć coroczne konferencje na temat prakseologicznych i etycznych aspektów wybranych działań społecznych oraz comiesięczne seminaria poświęcone głównie etyce biznesu, ale ściśle korespondujące z zarządzaniem. Pod patronatem TNP odbywają się cykliczne interdyscyplinarne seminaria Wirtualnej Organizacji Działań, kierowane przez prof. Zbigniewa Kierzkowskiego. Towarzystwo uczestniczyło aktywnie  w pracach związanych z edycją „Dzieł Wszystkich” Tadeusza Kotarbińskiego, obejmującą całość spuścizny pisarskiej twórcy prakseologii.   Patronat nad tym przedsięwzięciem objął Komitet Nauk Filozoficznych PAN. Do tej pory ukazało się siedem tomów tych „Dzieł”. Na wniosek TNP Prezydium Polskiej Akademii Nauk ustanowiło rok 2006 rokiem Tadeusza Kotarbińskiego. Zarząd i członkowie Towarzystwa brali aktywny udział w przygotowaniu i realizacji programu obchodów, a ich pokłosiem było wydanie  pracy zbiorowej pt. „Myśl Tadeusza Kotarbińskiego i jej współczesna recepcja” (pod redakcją R. Banajskiego, W. Gasparskiego i A. Lewickiej-Strzałeckiej). Od 2001 r. TNP uczestniczy w corocznych wrześniowych  Festiwalach Nauki.  TNP współuczestniczy w wydawaniu czasopisma „Prakseologia”, poświęconego filozoficznym, teoretycznym i metodologicznym zagadnieniom sprawności działania. Redaktorem naczelnym tego pisma jest prof. Anna Lewicka-Strzałecka. Wspólnie z Transaction Publisher Towarzystwo wydaje serię „Praxiology” w języku angielskim. Obecność tego pisma na międzynarodowym rynku wydawniczym to zasługa głównie prof. Wojciecha Gasparskiego. 

    Jest to zaledwie skrótowy przegląd działań TNP, który z pewnością nie odzwierciedla w pełni całokształtu aktywności Towarzystwa.  Temat tego referatu został jednak zawężony do ściśle określonej sfery działalności, czyli przedsięwzięć na rzecz budowania i rozwoju infrastruktury etycznej w polskim biznesie.

   Oceniając status społeczny i naukowy Towarzystwa Naukowego Prakseologii, warto zwrócić uwagę,  że od ponad ćwierćwiecza nie istnieje w strukturach PAN-owskich Zakład Prakseologii, a jego zadania w formie społecznego ruchu naukowego stara się realizować powołane w 1990 r. z inicjatywy byłych pracowników i współpracowników Zakładu nasze Towarzystwo. Powołanie do życia TNP i jego aktywna działalność od chwili powstania   to efekt nieocenionego dorobku naukowego i kadrowego  byłego Zakładu Prakseologii, którego podstawy tworzył Tadeusz Kotarbiński, a od 1961 roku jego twórczy dorobek kontynuowali kolejni kierownicy Zakładu - profesorowie: Jan Zieleniewski, Tadeusz Pszczołowski, Witold Kieżun i Wojciech Gasparski. Warto zaznaczyć, że w Polsce nadal funkcjonują  placówki naukowe, które podejmują pewne wyspecjalizowane zagadnienia prakseologiczne, jak choćby Zakład Prakseologii, Heurystyki i Marketingu Politycznego Uniwersytetu Szczecińskiego,  Katedra Prakseologii Pastoralnej i Organizacji Duszpasterstwa oraz Katedra Prakseologii Dziennikarskiej Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego bądź Zakład Prakseologii Akademii Obrony Narodowej. Brak jest jednak takiej instytucji profesjonalnej, jak dawny Zakład Prakseologii, usytuowany w strukturach PAN, który integrował całe środowisko prakseologów. Społeczny ruch naukowy, nie mając wsparcia w instytucjonalnych strukturach naukowo-badawczych, jest z natury rzeczy w gorszej sytuacji niż te towarzystwa naukowe, które korzystają z profesjonalnego zaplecza (zakładów, instytutów itp. podejmujących podobny lub pokrewny obszar badawczy).

    Prakseologia- według określenia jej twórcy prof. Tadeusza  Kotarbińskiego – jest metodologią ogólną.  Na bazie podstawowych pojęć i dyrektyw praktycznych dotyczących sprawnego działania, sformułowanych przez T. Kotarbińskiego, rozwijała się, jako niższy szczebel teoretyczny prakseologii - prakseologiczna teoria organizacji. Wraz z procesem zagęszczania się relacji społecznych zagadnienia dotyczące organizacji i zarządzania schodzą na coraz niższe szczeble teoretyczne – co nie znaczy, że są społecznie mniej istotne – i do pewnego stopnia oddalają się od tradycyjnej prakseologii.

 

            Walor etyczności jako dopełnienie tradycyjnych walorów sprawnościowych

 

    Już na początku polskiej transformacji ustrojowej okazało się, że budując  gospodarkę rynkową nie wystarczy korzystać z zachodnich doświadczeń w zakresie organizacji i zarządzania, konieczna jest wyraźna orientacja etyczna w działalności gospodarczej. Niemal całe życie społeczno-gospodarcze wymagało w tym czasie „przewartościowania wartości”, czyli nowego uprofilowania aksjologicznego i etycznego. Chociaż sam twórca prakseologii skupiał się na „technicznych” walorach sprawnego działania, unikając ocen zabarwionych emocjonalnie, w tym ocen etycznych, to przecież miał znaczący dorobek także w twórczości etycznej. Prezentując niedocenianą dziś koncepcję opiekuna spolegliwego, Kotarbiński pisał: „Opiekunem będzie dla nas każdy, kto ma jako zadanie dbać o kogoś poszczególnego lub o taką czy inną gromadę istot, pilnując takiego lub innego ich dobra”.1 Kierowanie innymi, realizowanie „spraw społecznych” nie może więc być wolne od ocen etycznych. Jednak sam Tadeusz  Kotarbiński nie roztrząsał wątków etycznych związanych bezpośrednio z życiem gospodarczym.

   Założyciele TNP już w pierwszym swoim programie przyjęli jako jeden z głównych celów badawczych analizowanie problemów moralnych powstałych w nowym ustroju gospodarczym, tzn. w gospodarce rynkowej oraz upowszechnianie w środowisku gospodarczym społecznie akceptowanych projektów etycznych. Od tej chwili w badaniach prakseologicznych pojawiły się trzy wymiary (skrótowe określane jako 3 E), tj. tradycyjny wymiar sprawnościowy, obejmujący      efektywność i ekonomiczność,  oraz jako trzecie E – etyczność. Głównym inicjatorem tej koncepcji był współzałożyciel TNP i zarazem pierwszy prezes Towarzystwa  prof. Wojciech Gasparski. Warto jednak zaznaczyć, że wszelkie publikacje książkowe, a nawet pojedyncze artykuły, ukazujące się pod znakiem TNP, a opatrzone jakimś tytułem ze słowem etyka lub określeniami pokrewnymi, nie są typowymi akademickimi rozważaniami etycznymi, ale zawierają też bogatą treść z zakresu nauk o organizacji i zarządzaniu.  Takie teksty mogą mieć oczywiście różną wartość poznawczą, ale nigdy nie można im zarzucić, że prezentują czczą moralistykę, że uprawiają jakieś kaznodziejstwo, że nie korespondują z realiami rynku.

 

                                             Infrastruktura etyczna w biznesie

 

   Tradycyjna literatura etyczna nie stworzyła takiego określenia, które obejmowałoby ogół czynników instytucjonalnych, których głównym i bezpośrednim celem jest badanie, a zwłaszcza kształtowanie pożądanej moralności środowiskowej. Tym ogólnym pojęciem, w odniesieniu do głównych sfer życia społecznego, w tym także do sfery gospodarczej,  może być „infrastruktura etyczna”.  Jest to termin względnie nowy, który jednak od kilku lat zaczyna pojawiać się w publikacjach dotyczących zwłaszcza etyki biznesu.

  Słowa „infrastruktura” w sensie prymarnym oznacza „podstawowe urządzenia i instytucje usługowe niezbędne do należytego funkcjonowania  produkcyjnych działów gospodarki”2.  Jest ono dobrze zadomowione w literaturze ekonomicznej, ale coraz częściej pojawia się w węższych znaczeniach, np. jako infrastruktura społeczna, komunikacyjna, marketingowa itp. Nie ma więc powodów natury językowej, by nie akceptować zgodnie z tą tendencją lingwistyczną określenia „infrastruktura etyczna”, jeśli zgodnie z etymologią słowa „infrastruktura” przypiszemy jej to, co stanowi „konstrukcję pod spodem”, czyli całokształt instytucji wspierających, podtrzymujących pożądaną moralność w administracji, medycynie, biznesie i w innych sferach działalności społecznej.

     W latach 70. i 80. ubiegłego wieku obserwuje się spektakularny rozwój etyki biznesu głównie w USA i Kanadzie. Pod koniec  ubiegłego stulecia powstała w krajach wysoko rozwiniętych  cała sieć instytucji zatroskanych etycznym wymiarem działalności gospodarczej, niektóre o zasięgu kontynentalnym, jak m.in. Europejska Sieć Etyki Biznesu (EBEN), do której należy też EBEN Polska. Tworzenie rozwiniętej infrastruktury etycznej w biznesie rozpoczęli Amerykanie, którzy w 1991 r. wydali specjalne wytyczne orzecznictwa w sprawach przeciwko organizacjom gospodarczym. W ślad za tym pojawiły się  liczne programy etyczne wraz z kodeksami postępowania etycznego. Tworzono też stanowiska pracy, a w wielkich firmach pojawiły się całe komórki organizacyjne, które zajmowały się etyczną stroną działalności korporacyjnej. Obok tradycyjnych audytów  uruchomiono  procedury audytu etycznego. Do tej infrastruktury należy też zaliczyć obecność etyki biznesu w programach nauczania wyższych szkół, podręczniki i inne publikacje z tego zakresu, działalność komisji etycznych w różnych branżach i korporacjach oraz międzynarodowe kongresy etyki biznesu.

 

                                     Infrastruktura etyczna w polskim biznesie

 

    W Polsce głównym ośrodkiem badawczym i integrującym  nauczycieli akademickich z całego kraju i refleksyjnych praktyków w zakresie problematyki etyki biznesu stał się od 1994 r. Zespół Badawczy Etyki Życia Gospodarczego IFiS PAN oraz Sekcja Etyki Biznesu TNP.  Owa Sekcja zapoczątkowała w 1994 r. ogólnopolskie  comiesięczne seminaria etyki biznesu, które prowadzone są do chwili obecnej.  Od połowy 1994 roku , nieprzerwanie przez dziesięć lat, TNP dokumentowało owe seminaria w formie „Biuletynu Informacyjnego Sekcji Etyki Biznesu”, który zawierał treści wygłaszanych referatów i szczegółowe relacje z dyskusji. „Biuletyn” z lipca 1994 r., relacjonując drugie spotkanie uczestników seminarium, tak przedstawiał programowe wystąpienie prof. W. Gasparskiego: „Chcielibyśmy, aby w seminarium uczestniczyły wszystkie osoby, które interesują się problematyką etyki biznesu i jej wprowadzeniem w polskich uczelniach. Zamierzeniem seminarium jest bowiem utworzenie w Polsce centrum etyki biznesu jako ośrodka badań i studiów na rzecz rozwoju tej dyscypliny w Polsce oraz jako miejsca spotkań badaczy i praktyków. Podstawowym zadaniem seminarium są także starania, aby ta problematyka, rozwijająca się na uczelniach zachodnich, była i w Polsce uprawiana, wykładana i prowadzona w sposób porównywalny do standardów przyjętych na świecie. Ważne jest również, abyśmy – jako zespół – spełnili oczekiwania Fundacji Batorego, która przyznała nam środki, i zrealizowali te cele, które przy ubieganiu się o fundusze zostały przez TNP przedstawione, a mianowicie:

–                    sformułowanie uniwersyteckiego programu etyki biznesu,

–                    przygotowanie publikacji dla wykładowców etyki biznesu,

–                    przygotowanie materiałów do podręcznika etyki biznesu dla studentów”.

    Te zadania z nawiązką zostały zrealizowane. Zgodnie z cytowaną zapowiedzią prof. W. Gasparskiego w 1999 r. w Akademii Leona Koźmińskiego (wówczas była to Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania im. L. Koźmińskiego) powstaje Centrum Etyki Biznesu (potoczny skrót CEBI) jako wspólna inicjatywa ALK i IFiS PAN. CEBI  staje się powoli głównym ośrodkiem badań i studiów na rzecz rozwoju etyki biznesu oraz miejscem spotkań liderów biznesu i przedstawicieli świata akademickiego, którym zależy na promowaniu etyki życia gospodarczego jako istotnej przesłanki uprawiania skutecznego i zarazem społecznie odpowiedzialnego biznesu. Podczas konferencji naukowej Etyka biznesu w działaniu: inicjatywy, programy, kodeksy, zorganizowanej w Warszawie w dniu 12 grudnia 2001 roku przez CEBI we współpracy z Biurem Stałego Koordynatora ONZ w Polsce, jej uczestnicy zwrócili się z apelem do świata polskiego biznesu, by zatroszczył się o „infrastrukturę etyczną życia gospodarczego”.3 Wynikają z tego  konkretne zadania dla trzech grup podmiotów: dla państwa i jego instytucji, dla świata biznesu i dla organizacji pozarządowych.

   Państwo powinno wprowadzać odpowiednie regulacje prawne, skutecznie stosować prawo, traktować standardy etyczne jako ważny składnik oceny działalności gospodarczej, promować zachowania etyczne w gospodarce, dbać o honor pracownika administracji państwowej i samorządowej.

   Świat biznesu powinien inicjować programy etyczne firm, tworzyć i upowszechniać kodeksy dobrej praktyki, zachęcać firmy do ubiegania się o certyfikaty z zakresu społecznej odpowiedzialności, przeprowadzać okresowe audyty etyczne w firmach i organizacjach gospodarczych, dbać o honor przedsiębiorcy i menedżera oraz innych interesariuszy, dbać o tzw. dobre obywatelstwo firm jako członków społeczności lokalnych.

  Od organizacji pozarządowych  oczekuje się prowadzenia badań, kształcenia i doradztwa w  zakresie etyki, upowszechniania etyki biznesu, monitorowania zachowań i wskazywania sposobów postępowania, kształtowania postaw społeczeństwa obywatelskiego w działalności biznesowej, upowszechniania zasad społecznej odpowiedzialności  biznesu, organizacji konkursów mobilizujących firmy do działań etycznych.

   Po utworzeniu CEBI TNP nadal prowadzi – obecnie wspólnie z Centrum - comiesięczne seminaria naukowe, które gromadzą prakseologów, filozofów, etyków, ekonomistów, psychologów, socjologów, specjalistów od zarządzania i przedstawicieli innych dyscyplin naukowych oraz refleksyjnych praktyków menedżerów, co implikuje z natury rzeczy interdyscyplinarny charakter tych seminariów.

   Doceniając dorobek innych instytucji zajmujących się obecnie etyką biznesu, trzeba jednak podkreślić, że TNP było sprawcą pierwszych inicjatyw, które zapoczątkowały efektywny ruch naukowy na rzecz etyki biznesu jako subdyscypliny naukowej. Już w 1994 r. grono naukowców skupionych w Zespole Etyki Biznesu TNP zainicjowało pierwszą ogólnopolską konferencję wykładowców etyki biznesu. Bezpośrednim organizatorem i sponsorem tej konferencji była łódzka Fundacja  Edukacyjna Przedsiębiorczości.  Pokłosiem tej konferencji była praca zbiorowa pod redakcją prof. prof. Jerzego Dietla i Wojciecha Gasparskiego pt. „Etyka biznesu”, która przez kilka lat spełniała rolę podstawowego podręcznika akademickiego tego przedmiotu nauczania.

    W latach 90. ubiegłego wieku ukazało się wiele tłumaczeń prac z etyki biznesu autorów anglosaskich (G. D. Chrissidesa i J. H. Kalera, F. Fukuyamy, E. Sternberg, P. M. Minusa czy J. Jackson). Prace te rekomendowali polskim wydawcom i popularyzowali  w Polsce najczęściej członkowie naszego Towarzystwa. Rodzima twórczość z zakresu etyki biznesu była konfrontowana z dorobkiem autorów zagranicznych i dzięki temu już po kilku latach transformacji propagowane w polskich publikacjach standardy etyki biznesu nie odbiegały od standardów zachodnich, a jednocześnie uwzględniały specyfikę polskiej transformacji w jej aspektach moralnych.

   Od 1998 r. TNP organizuje coroczne konferencje naukowe poświęcone prakseologicznym i etycznym aspektom wybranych działań, takich jak komunikowanie w biznesie, konkurencja, odpowiedzialność,  zaufanie w działalności gospodarczej, zrównoważony rozwój, edukacja, podejmowanie decyzji, public relations czy kryzys finansowy. Należy zauważyć, że  podobne konferencje  odbywają się od kilku lat w różnych ośrodkach akademickich, a zwłaszcza w Akademiach Ekonomicznych w Krakowie, Wrocławiu i Poznaniu, w Salezjańskiej Wyższej Szkole Ekonomii i Zarządzania oraz w Politechnice Gdańskiej. Należy  przy tym dodać: zawsze z udziałem licznego grona członków TNP.

  Od pierwszego roku swojej działalności TNP poświęcało dużo uwagi etyce biznesu jako przedmiotowi nauczania we wszystkich uczelniach ekonomicznych i na kierunkach zarządzania. TNP nie propagowało własnych programów nauczania, ale umożliwiało wymianę doświadczeń w tym zakresie. Jeśli na początku lat 90. ubiegłego wieku zagadnienia wchodzące w zakres etyki biznesu były zdominowane przez kwestie filozoficzne, problematykę zarządzania czy zagadnienia ogólnohumanistyczne, to już po kilku latach programy koncentrowały się na zagadnieniach dotyczących praktycznych zastosowań etyki  w biznesie.

   W 1999 roku Zespół Badawczy Etyki Życia Gospodarczego IFiS PAN i Sekcja Etyki TNP przeprowadziły ankietę mającą na celu uzyskanie informacji dotyczących nauczania etyki biznesu w polskich uczelniach. Już wtedy zajęcia z tego przedmiotu prowadzono w 50 uczelniach - w uniwersytetach, politechnikach, a przede wszystkim w uczelniach prywatnych  o różnym profilu biznesowym4. Obecnie przeważają 30-godzinne programy, ale biorąc pod uwagę śladową obecność etyki w szkołach średnich, nawet 60-godzinny   program z tego przedmiotu ( programy w takim wymiarze godzinowym też się zdarzają) nie jest w stanie dostarczyć pełnej wiedzy etycznej tym menedżerom, którzy chcieliby odgrywać w firmie rolę liderów etycznych. TNP stara się więc w różnych formach sygnalizować MEN potrzebę rozszerzenia etyki w szkole średniej.

   Etyka biznesu stała się  subdyscypliną, a nawet dyscypliną naukową na tyle okrzepłą poprzez programy nauczania, podręczniki, dobrze przygotowaną kadrę wykładowców oraz ruch naukowy, że zaistniała już na czterech  ostatnich Zjazdach Filozoficznych  (Toruń 1995, Szczecin 2005, Warszawa 2008 i Gliwice 2012), najpierw jako podsekcja w sekcji etyki, a później jako samodzielna sekcja.

   Ważnym elementem infrastruktury etycznej w biznesie są programy etyczne firm. Są one świadectwem zainteresowania firmy własną  kondycją moralną.  Programom etycznym towarzyszą z reguły kodeksy etyczne, zwane często zasadami dobrej praktyki w danej branży. Równocześnie powoływane są komisje etyczne, które są jakby stróżami przestrzegania przyjętych przez firmę reguł moralnych. Na seminariach i konferencjach TNP programy, kodeksy i działalność komisji etycznych były przedmiotem częstych analiz i dyskusji, dzięki czemu udało się eliminować takie zapisy kodeksowe, które odpowiadały bardziej partykularnym celom danej korporacji czy branży niż ogólnospołecznym oczekiwaniom moralnym.

   W roku 2000 rozpoczyna w Polsce działalność Forum Odpowiedzialnego Biznesu. Na wielu seminariach TNP są analizowane dobre praktyki (case study) w obszarze Corporate Social Responsibility (CRS) zarówno w w skali krajowej, jak i światowej. Na najbliższej konferencji TNP (październik 2013 r.) z udziałem kilku innych instytucji będzie prezentowana społeczna odpowiedzialność biznesu na przykładzie przedsiębiorstw finansowych.

    Pojawiają się ciągle nowe elementy infrastruktury etycznej w biznesie, zwłaszcza w związku z ruchem społecznie odpowiedzialnego biznesu. Warto tu podkreślić  szczególnie  liczne konkursy promujące działania biznesowe zgodne ze standardami etycznymi. TNP nie organizuje tych konkursów jako instytucja, ale wielu członków Towarzystwa zasiada w komisjach konkursowych.

Godny odnotowania jest konkurs „Verba Veritatis” na najlepsze prace z zakresu etyki biznesu. Głównym organizatorem i zarazem przewodniczącym jury konkursu jest dr Bolesław Rok – działacz naszego Towarzystwa. Uroczyste ogłaszanie wyników tego konkursu odbywała się podczas dorocznych konferencji współorganizowanych przez  Konferencję Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce i TNP.

   Warto też odnotować, że  TNP wydaje wspólnie z wydawnictwem amerykańskim  Transaction Publishers serię  „Praxiology: The International Annual of Practical Philosophy and Methodology”, która konfrontuje najnowsze idee etyki biznesu z różnych krajów, a równocześnie propaguje polską szkołę prakseologiczną i dorobek polskich etyków biznesu. Redaktorem naczelnym „Praxiology” jest Wojciech Gasparski.

 

                                                          Współdziałanie

 

   TNP opiera swoją działalność głównie na składkach członkowskich i rzadkich, niewielkich grantach. Nie dysponuje własnym lokalem i zapleczem technicznym. Jeśli więc w ciągu tych 22 lat działalności może się poszczycić pewnym dorobkiem, to jest to przede wszystkim konsekwencja skutecznego współdziałania z instytucjami, które dysponują większymi środkami materialnymi i zawodową, a nie tylko społeczną kadrą. Niemal wszystkie inicjatywy dotyczące zwłaszcza etyki biznesu były podejmowane z takimi instytucjami jak  IFiS PAN, SGH, ALK, ale także z instytucjami  o profilu biznesowym, lecz jednocześnie zainteresowanymi naukowym podejściem do realizacji własnych zadań. Przykładem może tu być dobra współpraca z Konferencją Przedsiębiorstw Finansowych.

   Według diagnozy społecznej zespołu prof. Janusza Czapińskiego Polaków cechuje szczególna niechęć do współpracy i współdziałania. Na tym tle TNP należy niewątpliwie do godnych odnotowania wyjątków, choć byłoby paradoksem, gdyby nasze Towarzystwo, mające statutowe zadanie badania i popularyzowania zasad kooperacji i koordynacji, nie próbowało w obszarze własnych działań zweryfikować tych zasad. Warto odnotować szczególny przykład współdziałania w ramach Wirtualnej Organizacji Działań (WOD).  Temu przedsięwzięciu od 10 lat patronuje TNP. Konsorcjum Sieci Laboratoriów WOD tworzą: Wyższa Szkoła Informatyki i Umiejętności w Łodzi, Olsztyńska Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania, Dolnośląska Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Techniki w Polkowicach i Instytut Automatyki i Inżynierii Informatycznej Politechniki Poznańskiej. W seminariach WOD i konferencjach  poświęconych głównie tworzeniu infrastruktury technicznej i informacyjnej wirtualnych sposobów integracji ludzi we współpracy i wirtualnej organizacji przedsiębiorstw we współdziałaniu uczestniczą też przedstawiciele innych środowisk naukowych, w tym zagranicznych, oraz  informatycy-praktycy.5

  TNP  stara się podejmować efektywną współpracę z różnymi instytucjami – zarówno zainteresowanymi badaniem i upowszechnianiem etyki biznesu, jak i tymi, które chciałyby pogłębić perspektywę postrzegania istotnych zagadnień prakseologicznych w swoich korporacjach, jak choćby usprawnienia procesów decyzyjnych, roli i zadań przywództwa w firmie, wykorzystania technik heurystycznych itp.

 

                                                          Uwagi końcowe

 

Referat koncentrował się na prezentacji jednego obszaru działalności TNP –  kształtowaniu i promowaniu etyki biznesu w Polsce. Dziś tę problematykę podejmuje wiele ośrodków badawczych, a czołową rolę ogrywa tu Centrum Etyki Biznesu. TNP działa na tym polu na miarę swoich możliwości kadrowych, organizacyjnych i finansowych. Problematyka zachowań etycznych w działalności gospodarczej wymaga stałego, bacznego oglądu i im więcej podmiotów dysponujących  naukowym podejściem będzie  w tym uczestniczyć, tym większe będą efekty poprawy kondycji moralnej polskiego biznesu.